İnsan davranışları, zihinsel aktiviteleri gibi pek çok konuda inanı inceleyen ve irdeleyen bir bilim dalı olan psikoloji, bünyesinde psikoteknik denilen yan dalı taşımaktadır. Psikoteknik denilen kavram psikolojinin daha çok çalışma psikolojisi çerçevesinde ele alınan bir dalı olup ehliyet alan bireyleri daha yakından ilgilendiren bir durumdur. Peki, psikoteknik tam olarak neyi incelemektedir?
Psikoteknik, belirtildiği üzere ehliyet alan bireyleri kapsayan bir dizi testler bütünüdür denilebilir. Bu test ile incelenecek sürücü özellikleri elbette ki belirli bir kapsam çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Bu kapsam doğrultusunda sürücü trafiğe çıkabilecek yeterliliklere sahip midir, değil midir; bunlar gün yüzüne çıkarılmaktadır.
Ehliyet alan bireyler için basit bir durum gibi gözükse de aslında kompleks ve detaylı bir test serisi olup bireyi tamamıyla sağlıklı bir sürücü olmak adına incelediği söylenebilir.
İncelenecek sürücü özellikleri
Bedensel, psikomotor yeterlilik düzeyi
Bireyin ruhsal pozisyonu
Üç başlık altında incelenecek sürücü özellikleri arasında ilki bedensel ve psikomotor yeterliliktir. Sürücü için en çok önem arz eden göz sağlığı kontrolleri bu aşamada yapılmaktadır. Bunun dışında el kol koordinasyonu, beden hakimiyeti gibi psikomotor özellikleri de bu aşamada test edilir. Testler sırasında bir sorunla karşılaşılırsa bu sorun hakkında birey bilgilendirilir ve önemli bir sorun karşısında bireyin psikoteknik raporu olumsuz olacak ve ehliyeti almada sıkıntı durumu mevcut olacaktır.
İncelenecek sürücü özellikleri içerisinde ikincisi ise zihinsel yeterlilik düzeyidir. Bireyin herhangi bir zihinsel probleme sahip olup olmadığı tespit edilir. Zihinsel problemi olan bireylere de psikoteknik değerlendirmeler sonucu hazırlanan raporlarla ehliyet sorunu yaşanması söz konusudur.
Son olarak bireyin ruhsal ve psikolojik durumu da çok önemli faktörlerden biridir. Trafiğe çıkacak olan sürücü adayının sağlıklı bir psikolojiye sahip olması hem kendisi hem içinde yaşadığı toplum açısından önemlidir. Bu sebeple bu gibi durumların denetlenmesi de psikoteknik değerlendirmeler içerisinde yer almaktadır.
Tüm bu incelenecek sürücü özellikleri sağlandığında hazırlanacak olan psikoteknik raporu aracılığıyla bireyler ehliyetlerini teyit etmiş olacaktır. Peki, psikolojik test yapılmasa olur mu, yapılmasının sebebi nedir?
Psikoteknik testleri hem bireyi hem de o bireyin içinde yaşadığı halkı koruyan bir güvenlik tedbiridir denilebilir. Çünkü tüm ülkelerde ölümlerin çoğunun trafik kazalarından gerçekleştiği düşünülürse, bu testlerin trafiğe çıkacak kişiyi ölçmesinde ne kadar doğru bir yol olduğu yadsınamaz bir gerçektir.
Psikoteknik testleri için bireyin ihtiyacı olan iki adet fotoğraf, nüfus ve ehliyet kartlarının birer adet fotokopisidir. Bu evraklarla girecekleri testler yalnızca bir saat gibi kısa bir sürede gerçekleşcektir. Fakat bir saatten daha az sürede gerçekleşen testler geçersiz sayılmaktadır. Bilgisayar tabanlı programlarla incelenecek sürücü özellikleri hem güvenilir hem de kısa sürede bireye verilebilmektedir.